Κατά την Ετήσια Γενική Συνέλευση των Φίλων της Λευκωσίας στις 31 Ιανουαρίου, αλλά και μέσα από τις γόνιμες συζητήσεις που είχα τους τελευταίους μήνες με δεκάδες φίλους και οργανωμένα σύνολα της Επαρχίας μας, διαπιστώνω επανειλημμένα το εξής: Την έντονη αγωνία, αλλά και τη δικαιολογημένη αγανάκτηση των πολιτών σε σχέση με τον τρόπο με τον οποίο ο Δήμος Λευκωσίας, άλλες Τοπικές Αρχές, η Κυβέρνηση και ορισμένες κρατικές υπηρεσίες, αποφασίζουν για τους πολίτες, ΧΩΡΙΣ τους πολίτες. Αποφασίζουν δηλαδή για θέματα και αναπτύξεις που επηρεάζουν ουσιωδώς τη δημόσια υγεία, τις ανέσεις ζωής, τα δικαιώματα του πολίτη, ακόμα και τις αξίες των ακινήτων ιδιοκτησιών τους, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις απόψεις, εισηγήσεις και ανάγκες τους.
Η κατάσταση που περιγράφεται από όσους αντιδρούν, βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με την ειδυλλιακή περιγραφή της από τις αρμόδιες κρατικές Υπηρεσίες και τις αρχές Τ.Α., που φαίνεται να υποστηρίζουν πως στην Κύπρο εφαρμόζονται με ικανοποιητικό τρόπο οι αρχές που περιγράφονται στη Συνθήκη του Άαρχους και έχουν ενσωματωθεί στην εθνική Νομοθεσία. Υπάρχει, λοιπόν, ουσιαστική και προφανής διάσταση μεταξύ του πως το Κράτος και πολλές Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αντιλαμβάνονται τις σχετικές υποχρεώσεις του ευρύτερου δημοσίου προς τον πολίτη, και αντίστοιχα, του πως οι πολίτες αντιλαμβάνονται τα σχετικά τους δικαιώματα, αλλά κυρίως την αστοχία των Αρχών να τα προστατεύσουν και διασφαλίσουν, ως θα όφειλαν να πράξουν.
Η πιο πάνω κατάσταση, όπως επίσης και πολλές άλλες πτυχές του θέματος, αναδείχθηκαν και στη Διάσκεψη που οργανώθηκε στις 8 Φεβρουαρίου από το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, την Οικονομική Επιτροπή για την Ευρώπη των ΗΕ (UNECE) και άλλους, με τη συμμετοχή διακεκριμένων Κύπριων Νομικών, με εμπειρία στην άσκηση των σχετικών δικαιωμάτων των πολιτών.
Στο σημείο αυτό, είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε πως, το δικαίωμα των πολιτών να ενημερώνονται για θέματα και προτάσεις που τους αφορούν ή που επηρεάζουν τις ανέσεις τους, την ποιότητα ζωής τους, τις αξίες των ιδιοκτησιών τους, κατοχυρώνεται δεσμευτικά μέσα από νομικά εργαλεία της ΕΕ και των ΗΕ. Όλες οι σχετικές διατάξεις και αρχές ενσωματώθηκαν με επάρκεια στην εθνική νομοθεσία, εκδόθηκαν κώδικες πρακτικής και οδηγίες προς κάθε εμπλεκόμενη αρχή, αλλά, δυστυχώς, ο τρόπος εφαρμογής τους στην πράξη, δεν πείθει ότι γίνεται ορθά.
Αυτό το μεγάλο «αλλά», συνεχίζει να απασχολεί έντονα και συνεχώς τους πολίτες, καθώς διαπιστώνουν πως στην πράξη, πολλές Πολεοδομικές και άλλες Αρχές, σχεδόν κατά κανόνα, καταλήγουν σε αποφάσεις που επηρεάζουν αρνητικά τα δικαιώματα τους, μέσα από διαβλητές και ανεπαρκείς διαδικασίες και διευθετήσεις ενημέρωσης και συμμετοχής, που αποδεικνύονται μάλλον προσχηματικές. Τέτοιες στάσεις, όχι μόνο δεν διασφαλίσουν τα πραγματικά δικαιώματα των πολιτών, αλλά εντέλει τα παραβιάζουν και ταυτόχρονα λειτουργούν ως εργαλεία για τη συγκάλυψη της ουσιαστικής καταπάτησης τους. Σε αυτό το αποτέλεσμα, συμβάλλει, ηθελημένα ή μη, και το Τμήμα Περιβάλλοντος που αποτελεί κατά νόμο ο θεματοφύλακας της ορθής λειτουργίας και των αναγκαίων ισορροπιών του συστήματος που δομείται με βάση τις αρχές της Συνθήκης του Άαρχους.
Μια από τις πολλές περιπτώσεις όπου αναδεικνύεται η αναποτελεσματικότητα του τρόπου εφαρμογής των νομοθεσιών που κατοχυρώνουν το δικαίωμα των πολιτών σε ουσιαστική και έγκαιρη ενημέρωση και συμμετοχή στη λήψη διοικητικών αποφάσεων, είναι και η πολεοδομική αδειοδότηση της ανάπτυξης. Σε αυτή την περίπτωση, υπάρχουν παραδείγματα διαδικασιών συμμετοχής και δημόσιας διαβούλευσης, όπου καμιά από τις υποχρεώσεις της Αρχής έναντι των πολιτών δεν υλοποιείται με δίκαιο και αποτελεσματικό τρόπο. Για την ενημέρωση των πολιτών για εξεταζόμενες αιτήσεις, για παράδειγμα, ακολουθούνται μέθοδοι που προκαλούν το κοινό αίσθημα. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που συνδέονται με την άσκηση διακριτικής ευχέρειας ή την έγκριση των λεγόμενων «πολεοδομικών κινήτρων», που οδήγησαν την άσκηση της πολεοδομίας σε ανυποληψία.
Σε μια τέτοια περίπτωση, ο Δήμος Λευκωσίας αρκέστηκε να ενημερώσει τους περίοικους που επηρεάζονταν από εξεταζόμενη αίτηση σε Περιοχή Ειδικού Χαρακτήρα, που αφορούσε μεγάλης κλίμακας υπέρβαση όσων το δημοσιευμένο Σχέδιο Ανάπτυξης ορίζει, μέσω μιας δίγραμμης ανάρτησης στην ιστοσελίδα του. Με περιεχόμενο τόσο γενικό και ασαφές που θα ήταν αδύνατο για οποιονδήποτε επισκέπτη της ιστοσελίδας να αντιληφθεί ποιο ήταν το διακύβευμα, που ακριβώς ήταν η αιτούμενη ανάπτυξη και ποιοι μπορούσαν να επηρεαστούν αρνητικά, ακόμα και να τύχαινε να διαβάζουν συστηματικά (;) την ιστοσελίδα του Δήμου. Σε αυτό το παράδειγμα, το Τμήμα Περιβάλλοντος δεν προέβαλε έγκαιρα οποιαδήποτε αντίρρηση στην προφανή διακωμώδηση του πνεύματος της νομοθεσίας, αλλά όταν τέθηκε ενώπιον των ευθυνών του, αισθάνθηκε την ανάγκη να ζητήσει από τους αιτητές να επαναλάβουν την όλη διαδικασία ενημέρωσης των επηρεαζόμενων πολιτών με πιο δίκαιο τρόπο.
Η πιο πάνω περίπτωση αποτελεί μεμονωμένο παράδειγμα της σοβαρότατης διάστασης μεταξύ του γράμματος, αλλά κυρίως του πνεύματος των Νομοθεσιών που κατοχυρώνουν τα δικαιώματα των πολιτών στη δημόσια συμμετοχή και του τρόπου που εφαρμόζονται οι νομοθεσίες από πολλές αρμόδιες αρχές (ο Δήμος Λευκωσίας έχει ιδιαίτερα βεβαρυμμένο ιστορικό στο συγκεκριμένο τομέα), και έχει ως αποτέλεσμα τη σε μεγάλο βαθμό καταστρατήγηση και αμφισβήτηση αυτών των δικαιωμάτων, με προκάλυμμα οδηγίες και διευθετήσεις που αποφάσισε το Τμήμα Περιβάλλοντος.
Σε 100 μέρες περίπου, η αρμοδιότητα της αδειοδότησης της ανάπτυξης, άρα και η ευθύνη για την ορθή και πλήρη εφαρμογή των προνοιών της εθνικής νομοθεσίας σε σχέση με τη συμμετοχή του πολίτη στη λήψη αποφάσεων που τον επηρεάζουν, μεταφέρεται από το Επαρχιακό Γραφείο Πολεοδομίας και το Δήμο Λευκωσίας στο νέο Επαρχιακό Οργανισμό Αυτοδιοίκησης Λευκωσίας (καθόσον αφορά την Επαρχία Λευκωσίας).
Το πρόσωπο που θα εκλεγεί και θα αναλάβει την Προεδρία του ΕΟΑ από την 1η Ιουλίου 2024, με πενταετή θητεία, θα έχει κρίσιμο ρόλο να διαδραματίσει στο αν τα σχετικά άρθρα της Νομοθεσίας του Επαρχιακού Οργανισμού (άρθρα 15 ως 19), όπως και η σχετική εθνική νομοθεσία, θα εφαρμόζονται κατ’ επίφαση και ως πρόσχημα για να καταστρατηγούνται, ουσιαστικά τα δικαιώματα του πολίτη στη συμμετοχή, όπως κάνουν επανειλημμένα οι μέχρι σήμερα αρμόδιες Αρχές, ή αν θα γίνει μια εντελώς νέα αρχή.
Προσωπικά, αν οι εκλογείς της Επαρχίας Λευκωσίας με τιμήσουν με τη ψήφο και την εμπιστοσύνη τους, αναλαμβάνω την ευθύνη να προασπίζομαι πλήρως, ως Πρόεδρος του Επαρχιακού Οργανισμού, τα δικαιώματα των πολιτών, όπως περιγράφονται τόσο στη Νομοθεσία του ΕΟΑ, όσο και σε άλλες σχετικές νομοθεσίες. Θα εργαστώ, ώστε να διασφαλίζω στην πράξη αυτά τα δικαιώματα, χωρίς να κρύβομαι πίσω από οδηγίες και συστάσεις άλλων ή να αναζητώ άλλοθι για την ουσιαστική καταστρατήγηση τους.
Πιστεύω ακράδαντα πως ο κάθε αιρετός αξιωματούχος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στέκεται ως ξεχωριστό πρόσωπο έναντι των πολιτών που συμμετέχουν στην εκλογική διαδικασία και έχει πλήρη πολιτική ευθύνη για τον τρόπο άσκησης των καθηκόντων του και όλων των προνοιών της οικείας Νομοθεσίας, χωρίς υπεκφυγές, δικαιολογίες ή μέσες διευθετήσεις. Οι εκλογείς έχουν τη δυνατότητα, να αποφασίσουν για την επιλογή τους, ζυγίζοντας τις προγραμματικές θέσεις, τις προθέσεις και τα πεπραγμένα του καθενός από τους υποψηφίους που ζητούν την ψήφο τους.